De opdroging van het Aralmeer
In de jaren 60 was het Aralmeer zo’n 450 kilometer lang en zo’n 290 kilometer breed. Dat is bijna 2 keer zo groot als heel België. Met dit formaat behoorde het meer tot de grootste meren van de wereld. Inmiddels is er weinig van over, en is het water op de grens van Kazachstan en Oezbekistan bijna volledig opgedroogd. Het wordt beschouwd als één van de grootste milieurampen van onze tijd. De opdroging van het Aralmeer - ook wel Aralzee genoemd - heeft alles te maken met de massaproductie van katoen. In deze blog ontdek je er alles over.
WAAROM IS HET ARALMEER OPGEDROOGD?
De voornaamste oorzaak van de opdroging van het Aralmeer heeft dus alles te maken met de katoenteelt. Een kleine geschiedenisles…
Het Aralmeer ontstond ongeveer 10 tot 20 duizend jaar geleden, toen de rivier Amu Darja van richting veranderde. In plaats van naar de Kaspische Zee te stromen, begon de rivier de laaglanden van Sarikamish te vullen. Naast de Amu Darja watert inmiddels ook de Syr Darja af op het Aralmeer. Dit water bracht grote hoeveelheden vis met zich mee. Iets dat voor een toename aan visserijen zorgden. Op het hoogtepunt in 1957 was het Aralmeer goed voor zo’n 13 procent van de totale visvoorziening van de Sovjet Unie.
Totdat de Sovjet Unie echter besloot over te gaan op grootschalige katoenteelt in Oezbekistan. Er was tenslotte genoeg braakliggend land te vinden om katoen te verbouwen. Het enige wat lastiger te vinden was? Regen. En dat was een groot probleem. Voor katoenteelt is namelijk veel water nodig. De autoriteiten besloten dammen te bouwen om het water van de rivier naar de droge vlaktes te leiden. Het gevolg? Oezbekistan groeide uit tot één van de voornaamste katoenproducenten ter wereld. Het zorgde er echter ook voor dat het Aralmeer opgedroogd raakte. Er kwam nauwelijks nog water in het meer terecht, terwijl de zon het overgebleven water deed verdampen.
WAAR LIGT HET ARALMEER?
In welke landen het Aralmeer ligt? Goede vraag. Eenvoudig antwoord. Het water ligt in Centraal Azië, op de grens van Oezbekistan en Kazachstan. In het Oosten bevindt zich het ondiepe deel. Dit deel is nog ongeveer 4 tot 5 meter diep. Volgens een computermodel droogt dit deel van het meer binnen nu en 10 jaar op. In het Westen bevindt zich het diepe deel. Dit deel zal - als er niets gebeurt - nog ongeveer 70 jaar kunnen blijven bestaan.
HET ARALMEER IN 1960 EN NU
Sinds de jaren 60 is het waterniveau gedaald met 23 meter, de oppervlakte van het meer is bijna 5 keer kleiner geworden en de gemiddelde diepte is gehalveerd. In 1987 veranderde het krimpende meer zelfs in 2 delen, het noordelijke en zuidelijke Aralmeer. Hier zijn toendertijd de onderstaande satellietbeelden van verschenen.
Na de val van de Sovjet Unie zijn er verschillende pogingen gedaan om het meer te redden. Zo probeerden Kazachstan, Oezbekistan en Turkmenistan het een en ander. Helaas is er - door onderlinge meningsverschillen - weinig bereikt.
Gelukkig gaat het inmiddels beter met het meer. In 2005 werd de Kokaral-dam gebouwd. Met deze dam hoopt men ervoor te zorgen dat het noorden van het Aralmeer behouden kan worden. De resultaten liegen er niet om, het waterpeil is in dit deel stabiel, terwijl de hoeveelheid zout gigantisch gedaald is. Hierdoor kan er eindelijk weer gevist worden.
ONZE KEUZE VOOR BIOLOGISCH EN VERANTWOORD KATOEN
Het Aralmeer is slechts één voorbeeld van de effecten van katoen. De vervuiling van de bodem, het grondwater en de rivieren zorgt op meerdere plaatsen in de wereld voor een verlies van biodiversiteit. Daarnaast zijn er in veel landen waar katoen wordt verbouwd geen afspraken gemaakt over arbeidsvoorwaarden als minimumleeftijd en maximale werkuren. Wij geloven dat dat anders kan. Dat is onze missie. Daarom werken wij enkel met de mooiste, natuurlijke materialen, door verantwoorde producenten en ketens. Zoals ons biologisch katoen. Dat is beter voor milieu, mens en dier.